عیب یابی و تعمیر ماشین های الکتریکی

قبل از پرداختن به مسئله عیب یابی و تعمیر ماشین های الکتریکی، مسئله اساسی و مقدماتی انتخاب مصالح و لوازم الکتریکی مناسب با شرایط مختلف کارمطرح می شود. چه بسا پیدایش بسیاری از عیوب و نواقص و همچنین وارد آمدن خسارت های گوناگون می تواند نتیجه عدم رعایت مسئله فوق ، یعنی تطابق مصالح و لوازم به کار برده شده با شرایط ویژه محیط کار باشد.

تطابق مصالح و لوازم به کار برده شده از نظر شرایط شبکه تغذیه و شرایط شبکه مصرف و نیز شرایط محیط کاری که قرار است این وسایل در آن ها مورد استفاده قرار گیرند، مورد بررسی می باشد.

آنچه که مربوط به تطابق با شرایط شبکه مصرف و تغذیه می شود مربوط به چگونگی انتخاب کابل ها، مشخصات ماشین ها ، مقطع رساناهای لازم، انتخاب نوع کنتاکتورها، فیوزها و غیره است.

عدم تطابق شرایط محیط سبب بروز معایبی در دستگاه های مورد نظر می گردد. حتی اگر شرایط تطابق با شبکه مصرف و تغذیه کاملا رعایت شده باشد.

مشخصات شرایط تطابق با محیط را می توان در چند گروه عمده زیر خلاصه کرد:

الف) مصالح ضد انفجاری:

در نسبت های معین، مخلوطی از هوا و گازها و بخارات احتراقی ایجاد جوی قابل احتراق می کنند. در چنین محیطی ، مصالح و ابزار مورد استفاده باید از نوعی انتخاب شوند که بروز هرگونه انفجار و خطرات ناشی از آن منتفی گردد. از این رو باید استفاده از ابزار و لوازمی که ایجاد جرقه و یا قوس الکتریکی می کند و یا نقاطی از آن به درجه حرارت های بالا دست می یابد، ممنوع گردد. همچنین در این اماکن استفاده از موتورهای ضد انفجاری توصیه می شود. این نوع موتورها به مراقبت های ویژه ای احتیاج دارند.

ب) مصالح مورد استفاده در مناطق گرم و خشک یا گرم و مرطوب:

در مناطق گرم و خشک باید مراقب افزایش غیر طبیعی درجه حرارت ماشین بود، از این رو جریان کار و یا بار ماشین باید در رابطه با شرایط محیط، محدود شود. در مناطق گرم و مرطوب باید در درجه اول ، نظر خود را به وضعیت عایق بندی سیم پیچ ها معطوف داشت. زیرا در اثر رطوبت عایق ها شدیدا در معرض پوسیدگی قرار می گیرند. از این رو مراقبت متوالی از سیم پیچ ها و اندازه گیری مقاومت عایق ها در فواصل زمانی معین ضرورت پیدا می کند. همچنین رطوبت هوا در پوسیدگی فلز و زنگ زدن آن اثر قطعی داشته، مراقبت های ویژه خود را می طلبد.

ج) مصالح مورد استفاده در آب و هوای دریایی:

پوسیدگی پوسته های فلزی و پیچ و مهره ها در هوای مرطوب و مملو از املاح مناطق دریایی و یا مجاور دریاها بر همگان معلوم است. در چنین مناطقی جلوگیری از پوسیدگی پوسته های فلزی و مراقبت از کیفیت کنتاکتها و پاکیزگی آنها باید همواره مد نظر باشد.در مورد افزایش درجه حرارت ماشین ها باد یادآور شد که سازندگان ماشین های الکتریکی عموما ماشین ها را برای کار در ارتفاعی کمتر از 1000 متر از سطح دریا محاسبه می کنند. بدین ترتیب غلظت هوای تهویه تا حد معینی مورد نظر است. همچنین درجه حرارت هوای آزاد را همیشه کمتر از 40 درجه سانتیگراد و درجه حرارت مایع تبرید را کمتر از 20 درجه ساتیگراد در نظر می‌گیرند.

در کشورهایی مثل ایران با هوای گرم و خشک، کار ماشین‌ها در محیط آزاد باید شرایط جوی مثل چگالی هوا و درجه حرارت هوا و آب، در زیر تابش مستقیم آفتاب دخالت یابد و موافق با آن تدابیری اتخاذ شود تا از افزایش غیر طبیعی درجه حرارت ماشین جلوگیری به عمل آید.

دستوراتی در باره مراقبت های پیشگیرانه ماشین ها:

طبیعتا دستورات لازم برای انجام مراقبت های پیشگیرانه، در جهت جلوگیری از پیدایش نقائص در ماشین ها ، بستگی به نوع ماشین، توان کار، شرایط ویژه کار، طول مدت زمان کار بی وقفه ماشین و ..... دارد. با این وجود دستورالعمل هایی کلی، در جهت پیشگیری از بروز عیب و نگهداری ماشین ها می توان پیشنهاد کرد.

این دستورالعمل ها شامل اندازه گیری ها و اقدامات ساده‌ای می‌شود که باید بر روی ماشین بدون نیاز به پیاده و اوراق کردن آن انجام داد. این اقدامات و اندازه‌گیری‌ها عبارتند از :

- بررسی وضع ماشین به هنگام توقف ( تا لحظه توقف کامل )

- نظافت ماشین

- اندازه‌گیری‌ها و کنترل‌های مکانیکی و الکتریکی

- بررسی‌های لازم قبل از راه‌اندازی مجدد ماشین.

بررسی وضع ماشین به هنگام توقف

- وجود هرگونه لرزشی را در ماشین – به ویژه در سرعت‌های کم – در سطح پوسته، در بلبرینگ‌ها، در یاتاقان‌ها و یا سطح جاروها ردیابی کنید.

- وجود احتمالی ضربانات را در سطح صفحات کوپلینگ ردیابی کنید.

- با استفاده از علامتی که بر انتهای محور ماشین قرار داده‌اید، تحقیق کنید که توقف گردانه در حالت بی تفاوتی انجام می‌پذیرد. به عبارت دیگر تحقیق کنید که تعادل گردانه خوب است و لنگر نمی‌اندازد.

- به محض توقف گردانه، درجه حرارت کلکتور و یا هریک از حلقه‌های جریان گیری را اندازه‌گیری کنید.

نظافت ماشین

- هوای فشرده و خشک را چه از طرف کلکتور و چه از طرف بادبزن به داخل ماشین بدمید.

- شیارهای بین تیغه‌های کلکتور را به کمک برس مخصوصی از ابریشم شیشه پاک کنید.

- در صورت لزوم روغن یا یاطاقان را تعویض کنید.

اندازه‌گیری‌ها و کنترل‌های مکانیکی و الکتریکی

- عدم مدور بودن احتمالی کلکتور و حلقه های جریان‌گیری را با دستگاه اندازه گیری مخصوص بررسی کنید. و در صورت لزوم کلکتور و حلقه‌های جریان‌گیری را تراش دهید.

- مقاومت عایق‌بندی سیم‌پیچ‌ها را در چهارحالت گرم، سرد، قبل از دمیدن هوای فشرده و بعد از دمیدن آن اندازه‌گیری کنید.

- مقاومت عایق‌بندی را بین سیم‌پیچ‌ها و شاسی و بین سیم‌پیچ‌های مستقل از یکدیگر اندازه‌گیری کنید.

- به کمک ترازوهای فنری، فشار وارد بر جاروبکها را در حالی که در جای خود قرار دارند، اندازه‌گیری کنید.

- در صورت لزوم، از طریق اندازه‌گیری فاصله هوایی، فرسایش یاطاقان‌ها را در چهار نقطه مختلف، به فاصله فضایی 90 درجه از یکدیگر اندازه‌گیری کنید. این اندازه‌گیری‌ها را باید هم از طرف کلکتور و هم از طرف بادبزن انجام داد.

- پیدایش احتمالی لکه‌ها و اثرات سوختگی بر روی کلکتور و یا حلقه‌های جریان‌گیری را بررسی کنید.

- تحقیق کنید که سطح جانبی جاروها کاملا صاف و عاری از آثار فرسودگی است و در سطح تماس جاروها آثار سوختگی و ترک برداشتن به چشم نمی‌خورد. مطمئن شوید که جاروها آزادانه در جای خود حرکت می‌کنند و میله پشت جاروها درست در وسط راس آن قرار گرفته است.

مراقبت‌های لازم به هنگام توقف طولانی ماشین:

- از وارد آوردن ضربه به کلکتور و یا حلقه‌های جریان‌گیری و یا پاشیدن روغن و یا جرم‌گیری این قطعات کاملا جلوگیری نمایید. بدین منظور سطح کلکتور و حلقه‌ها را به کمک قطعات مقوا یا پارچه کاملا بپوشانید.

1-2 پرونده شناسایی ماشین‌ها:

در کارگاه‌هایی که در آن تعداد زیادی موتور وجود دارد، لازم است که برای هر موتور پرونده‌ای تهیه گردد و به منظور تسهیل در کار شناسایی ماشین‌ها حروف و یا اعداد مشترکی را بر بدنه ماشین و پرونده شناسایی نوشت.

هر پرونده باید حداقل حاوی اطلاعات زیر باشد:

- تاریخ شروع بهره‌برداری از ماشین.

- مشخصات الکتریکی و مکانیکی ماشین.

- تاریخ انجام اقدامات مختلف، معایب مشاهده شده، تعمیرات انجام شده، تعویض ذغال‌ها، تراش حلقه‌ها و کلکتور، جایگزینی بلبرینگ‌ها و غیره

- تاریخ بازدید‌های متناوب

به طور خلاصه در پرونده ماشین، کلیه اطلاعات لازم از شروع بهره‌برداری از ماشین تا لحظه حاضر، همراه با کلیه اقدامات انجام شده بر روی ماشین منعکس است. همچنین وضعیت کلیه قطعات جانبی ماشین مانند کنتاکتورها، قطع‌کننده‌ها ، فیوزها و غیره نیز در آن منعکس است. در واقع پرونده نگهداری ماشین به مثابه شناسنامه ماشین است که کلیه اقدامات انجام شده بر روی آن از لحظه شروع بهره‌برداری تا اکنون را منعکس می‌سازد.

با استفاده از پرونده شناسایی ماشین می نوان عیب یابی را سریعا انجام داد و به هنگامی که نقصی تکرار می‌شود، علل بروز عیب را با دقت هر چه بیشتر شناسائی نموده و به رفع آن پرداخت. ضمنا" می‌نوان آماری از بروز نواقص تهیه کرد و نقطه ضعف‌های ماشین را شناسائی نمود. به علاوه هرگاه پرسنل کارگاه تعمیر به دلایلی تعویض شوند جانشینان آنها با استفاده از پرونده ماشین می توانند از وضعیت کلی ماشی آگاه شوند و برای رفع عیب ماشین و بازدهی بیشتر وارد عمل شوند.

انضمام نقشه کابل‌بندی ماشین به پرونده شناسایی ماشین به تعمیرکار کمک جدی خواهد کرد. علامت‌گذاری کابل‌ها و یا مشخص کردن آن‌ها با رنگ‌های مختلف، شناختن مقطع کابل‌ها و غیره نیز اطلاهات تکمیلی با ارزشی هستند. ضمنا" شناخت اجزای شبکه تغذیه موتور نیز حائز اهمیت است. شناسائی اجزای مختلف قفسه ( تابلو) برق‌رسانی، محل فیوزها و کالیبر آن‌ها ، محل کنتاکتورها و قطه‌کننده‌های قفسه تغذیه، همگی بسیار مفید واقع می‌شوند. در یک کلام، کلیه شرایط لازم باید در دسترس تعمیرکار قرار گیرد تا بتواند بدون اتلاف وقت و با اجتناب از جستجوهای کورکورانه و بی‌هدف، به کار تعمیر پرداخت.

منبع: http://powercity.blogfa.com