عوامل موثر در برق گرفتگی

شدت جریان در برق گرفتگی عامل اصلی و مخاطره آمیز می باشد. به عبارت دیگر، عامل مرگ مصدوم شدت جریان می‏باشد. جریان برق با شدت دو میلی آمپر فقط لرزش خفیفی در بدن ایجاد می‏کند و جریانهای بالاتر از نه میلی آمپر سبب بروز شوک زودگذر در سطح بدن می‏شود و در جریانهای بالاتر از سی میلی آمپر خطر مرگ انسان را تهدید می‏کند. بطور کلی مقدار جریانی که از بدن عبور می کند، بستگی به عوامل زیر دارد:

شدت جریان

شدت جریان در برق گرفتگی عامل اصلی و مخاطره آمیز می باشد. به عبارت دیگر، عامل مرگ مصدوم شدت جریان می‏باشد. جریان برق با شدت دو میلی آمپر فقط لرزش خفیفی در بدن ایجاد می‏کند و جریانهای بالاتر از نه میلی آمپر سبب بروز شوک زودگذر در سطح بدن می‏شود و در جریانهای بالاتر از سی میلی آمپر خطر مرگ انسان را تهدید می‏کند. بطور کلی مقدار جریانی که از بدن عبور می کند، بستگی به عوامل زیر دارد:

• پتانسیل (ولتاژ) برقی که شخص در معرض آن قرار گرفته است.
• شرایط عایق بودن مکانی که حادثه در آن محل اتفاق افتاده است.
• مقاومتی که پوست یا لباس شخص یا مجموعه آنها از خود نشان می‏دهند.
• محل تماس بدن با جسم هادی.
• فشار و میزان سطح تماس بدن با جسم هادی.

مسیر جریان برق

 وقتی جریان برق وارد بدن می‏شود، مسیر خود را از راهی که کمترین مقاومت را دارد، انتخاب می‏کند و از نقطه‏ای نزدیک اتصال به زمین خارج می‏شود. این ورود و خروج سبب از بین رفتن بافتها و ضایعات شدید مانند از بین رفتن عضو و حتی مرگ می‏شود. بطور خلاصه جریان برق ممکن است از دست چپ به دست راست و بالعکس ، از دست راست به دست پای راست یا چپ، از دست چپ به پای چپ یا راست و یا از پای راست به چپ و بالعکس و یا از میان سیستم عصبی مرکزی عبور کند، در هر حال اگر جریان برق به طریقی از بدن عبور کند که قلب در مسیر آن قرار گیرد، این بدترین و مخاطره‏آمیزترین حالت برای مصدوم می‏باشد.

نوع جریان

در برق گرفتگی نوع جریان نیز بسیار مهم است. جریان برق متناوب خطرناک‏تر از جریان برق مستقیم است. زیرا جریان متناوب باعث انقباض دایمی عضله شده و قطع جریان وصل شده به بدن طولانی می‏شود و در نتیجه آسیب وارده نیز تشدید می‏شود. البته در ولتاژهای بالا، جریان مستقیم اثر تخریبی بیشتری دارد و چون قوسهای الکتریکی جریان مستقیم سوزانده تر است بنابراین شدت سوختگی در جریان مستقیم به مراتب بیشتر از جریان متناوب است. از جمله منابع برق مستقیم می‏توان از باطری‏ها ، شارژرها و خازنها نام برد.

مقاومت بدن

با توجه به عناصر مختلف تشکیل دهنده بافتهای بدن، عبور جریان برق از آنها حرارتهای مختلف و در نتیجه ضایعات متفاوتی را ببار می‏آورد. مقاومت بافتهای بدن به ترتیب عبارتند از: استخوان ، چربی ، تاندون ، پوست ، عضله ، عصب و عروق خونی. به عبارت دیگر استخوان بالاترین مقاومت و مایعات داخل رگها کمترین مقاومت را دارند. پوست بدن نیز مقاومتهای مختلفی نسبت به جریان برق دارد. هر چه پوست ضخیم تر و جثه فرد بزرگتر باشد، مقاومت بدن نیز بیشتر خواهد بود و هر چه پوست مرطوبتر باشد، مقاومت آن کمتر می‏شود. می‏توان مقاومت بدن را بین 500 تا 1000 اهم در نظر گرفت. بنابراین اگر مثلاً از دو دست ولتاژ 220 ولت بگذرد، جریانی با شدت 440 تا 220 میلی ‏آمپر از بدن عبور خواهد کرد که خطرناک است.

جریان قوی یا ولتاژ بالا

جریانهای قوی سبب انقباضات عضلانی شدید، بیهوشی شدید، بیهوشی فوری، فلج تنفسی و سوختگی‏های شدید می‏شود ، انقباضات عضلانی گاهی سبب پرتاب مصدوم و در نتیجه شکستگی استخوان می‏گردد. همچنین ولتاژ زیاد موجب ایجاد قوس الکتریکی و حرارتی معادل 2500 تا 4000 درجه سانتیگراد می‏شود که حاصل آن گاهی ذغال شدن یک عضو و حتی تمام بدن می‏باشد. بنابراین در حوالی سیستم‏های انتقال انرژی برق با ولتاژ زیاد، خطر ایجاد قوس الکتریکی و سوختگی فوق‏العاده شدید وجود دارد. در ضمن حتی در مواردی که عبور جریان برق قطع می‏شود، بلافاصله نباید به مدار نزدیک شد، زیرا اثر “خازنی“ مدار می‏تواند با تخلیه الکتریکی خود، سبب قوس الکتریکی شده و صدماتی را ببار آورد.