استفاده از تابلوهای نوع Z

مقدمه:

تقریباً در تمامی کارگاه‌ها و کارخانجات صنعتی، ماشین‌آلاتی وجود دارند که توسط آنها می‌توان انرژی الکتریکی را تبدیل به انرژی مکانیکی نموده و طی یک‌سری حرکات مکانیکی کار خاصی را به انجام رسانید. مثلاً توسط ماشین‌ تراشکاری ، می‌توان روی یک قطعه را تراشیده و یا توسط جرثقیل برقی و یا تسمه نقاله، جسمی را از محلی به محل دیگر انتقال داده و یا اینکه و یا اینکه توسط پمپ آب را از محلی به محل دیگر انتقال داد که قلب دستگاههای ذکر شده و بسیاری از دستگاههای دیگری که در صنعت وجود دارند، یک یا چند موتور الکتریکی می‌باشد که انرژی الکتریکی را از طریق یک وسیله قطع و وصل با کنترل‌کننده‌ها و محدود کننده‌ها از شبکه گرفته و آن را تبدیل به حرکت مکانیکی کرده و سپس این حرکت به کمک مکانیزم خاص دستگاه مربوطه کار مورد نظر را به انجام می‌رساند. برای اینکه این دستگاهها بنحو مطلوب و مطابق برنامه، کار مورد نظر را انجام دهند.

باید اولاًُ بوسیله‌ای ، انرژی الکتریکی را به آنها وصل نموده، ثانیاً این انرژی باید در زمان و یا موقعیت مکانی مشخص به دستگاه رسیده و آن را بکار اندازد و همچنین در زمان و مکان مشخص نیز قطع شود، ثالثاً انرژی الکتریکی رسانده شده به دستگاه نباید از مقدار معینی که برای کار دستگاه لازم است بیشتر و یا کمتر باشد.
شرکت کاله نیز به عنوان یکی از همین کارخانجات صنعتی با بکارگیری از فن روز و دستگاههای مختلف توانسته محصولات خود را به بازار عرضه دارد شرکت کاله در کیلومتر 2 جاده آمل به نور قرار دارد انرژی مورد نیاز خود را از طریق پست 633 کیلووات چمستان تغذیه می‌کند و در صورت لزوم نیز می‌توان از پست 63 کیلووات آمل نیز استفاده نمود و انرژی را توسط خط 20 کیلوولت انتقال و در داخل شرکت نیز توسط پست‌ها به مصرف‌کننده فرستاده می‌شود در اینجا به معرفی پست‌ها و لوازم اندازه‌گیری و حفاظتی نصب شده در پست‌ها می‌پردازیم.

بطورکلی پست‌های زمینی به انواع زیر تقسیم می‌شوند:

الف-پست پاساژ(اصلی): پستی است که فقط کلید خانه است و لوازم اندازه‌گیری مشترک ولتاژ اولیه در آن نصب می‌شود و فاقد ترانس عمومی یا اختصاصی است.
ب-پست پاساژ عمومی: پستی است که علاوه بر لوازم اندازه‌گیری مشترک ترانسفورماتور عمومی شرکت نیز در آن نصب می‌شود.
ج-پست اختصاصی: پستی است که در آن ترانسفورماتور اختصاصی و لوازم اندازه‌گیری مشترک نصب می گردد.
د-پست عمومی اختصاصی: پستی است که علاوه بر ترانسفورماتور اختصاصی و لوازم اندازه‌گیری مشترک ترانسفورماتور عمومی شرکت نیز در آن نصب می‌شود.
در تمام مواردی که تأسیسات به مشترک و شرکت در یک پست نصب می‌شود بایستی بین تأسیسات مزبور با فنی جداسازی شده و هر قسمت دارای درب مستقل باشد تا دسترسی مشترک به تاسیسات عمومی شرکت امکان‌پذیر نباشد. در این موارد ارجح است که برای نصب تأسیسات نیرورسانی مشترک و تأسیسات شرکت دو پست مستقل از هم احداث گردد.

استفاده از تابلوهای نوع Z
در پستهای پاساژ و پستهای عمومی اختصاصی(پست‌هائکه ترانسفورماتور اختصاصی مشترک و ترانسفورماتور عمومی شرکت در یک پست قرار دارد) سعی می‌شود برای کم‌کردن ابعاد پست لوازم اندازه گیری و دیژنکتور در یک تابلو z گنجانده شود.
شرکت کاله نیز دارای پنج پست می‌باشد که یک پست به عنوان پست پاساژ و چهار تا دیگر به عنوان پست عمومی می‌باشد.

پست‌های عمومی شرکت دارای چهار ترانسفورماتور با قدرتهای 1200KVA ، 1600KVA , 2000KVA و ولتاژ می باشند ترانسفورماتورها دارای اتصال ستاره مثلث می‌باشند کاربرد اصلی این اتصال در پست‌های فرعی انتهایی خطوط برای کاهش و توزیع ولتاژ به بار است این نوع اتصال هم مزیت ستاره و هم مثلث را دارا می‌باشد و بار نامتعال اثر نامطلوبی بر روی ولتاژ ندارد.
سکسیونر:
الف-سکسیونر قابل قطع زیربار: سکسیونر قابل قطع زیر بار برابر ولتاژ بیست کیلو ولت جهت نصب در تابلو با عمل قطع و وصل دستی بطور کامل با مشخصات فنی زیر طبق استاندارد می باشد. سکسیونر مناسب برای حداکثر ولتاژ 24 کیلووات و فرنکانس 50HZ می‌باشد و شدت جریان اسمی کلید 630 آمپر ، ظرفیت تحمل کلید حدود 36 کیلومتر و شدت جریان اتصال کوتاه 14 کیلو آمپر در نه ثانیه باشد.
ب-سکسیونر اتصال زمین: در تابلوی بیست کیلو ولت سکسیونر بیست کیلو واتی اتصال زمین با مشخصات زیر می باشد.
سکسیونر مخصوص اتصال زمین با شدت جریان اسمی 400 آمپر و ولتاژ اسمی 20 کیلو ولت با عمل قطع و وصل دستی و سریع و نیز سکسیونر اتصال زمین با سکسیونر اصلی توسط قفل مکانیکی اینترلاک است.

ج-سکسیونر فیوزدار: کلیه مشخصات سکسیونر فیوزدار عیناً شبیه سکسیونر قابل قطع زیر بار است ولی مجهز به سه عدد فیوز محدود کننده جریان می‌باشد که در زیر کلید قطع و وصل نصب می‌شود.

دیژنکتور
دیژنکتور بیست کیلوواتی کم روغن مخصوص نصب در داخل تابلو می‌باشد و دیژنکتور توسط اهرم دستی شارژ و آماده قطع و وصل می‌شود. ولتاژ اسمی کلید 20 کیلوولت و حداکثر ولتاژ سیستم 24 کیلوولت می‌باشدو شدت جریان اسمی کلید 630 آمصر و فرکانس آن 50 هرتس باشد روغن دیژنکتور باید مطابق استاندارد باشد و مخزن روغن کلید باید فشاری برابر 10BAR را به مدت 15 دقیقه تحمل کند.

سنسور
المان حس‌کننده یک سیستم می‌باشد که کمیتهای فیزیکی مانند فشار، حرارت، رطوبت ، دما و ... را به کمیتهای الکتریکی پیوسته ، غیرپیوسته یا حتی کمیت غیرالکتریکی(مانند تغییر مقاومت داخلی سنسور) تبدیل می‌کند. این سنسورها در انواع دستگاه‌های اندازه‌گیری ، سیستمهای کنترلی آنالوگ و دیجیتال مانند PLC باعث شده است که سنسور بخشی از اجزای جدانشدنی دستگاه کنترل اتوماتیک باشد سنسورها اطلاعات مختلف از وضعیت اجزای متحرک سیستم را به واحد کنترل ارسال نموده و باعث تغییر وضعیت عملکرد دستگاهها می‌شوند.

سوئیچهای بدون تماس:
سوئیچهای هستند که با نزدیک شدن یک قطعه وجود آن را حس کرده و فعال می‌شوند این عمل باعث جذب یک رله، کنتاکتور و یا ارسال سیگنال الکتریکی به طبقه‌ ورودی یک سیستم گردد.
انواع سنسورهای بدون تماس:
سنسور القایی: حساس در مقابل فلزات
سنسور خازنی: حساس در مقابل همه چیز
سنسور نوری: حساس در مقابل همه چیز
سنسور مغناطیسی: حساس در مقابل آهنربا
سنسور کدرنگ: تشخیص نوار رنگی کاغذهای بسته‌بندی

کاربر سنسورها:
شمارش تولید-کنترل سطح مخازن-اندازه‌گیری سرعت-تشخیص پارگی ورق-کنترل تردد

شیرهای برقی:
یکی از ساده‌ترین ابزارها و وسایل کنترل در مدار صنعتی شیرهای برقی بوبین‌دار هستند. این نوع شیرها از یک سیم‌پیچ مغناطیسی به اضافه یک میله متحرک تشکیل شده‌اند. هنگامی که سیم‌پیچ برقدار می‌گردد، میله را به طرف خود می‌کشد و بدین‌ترتیب مسیر شیر باز می‌گردد و راه برای روان شدن و گردش مایع فراهم می شود زمانی که سیم‌پیچ از تحریک می‌افتد نیروی کشش فنر میله را به حالت اولیه خود برمی‌گرداند و راه گردش مایع مسدود می گردد.
سیم‌پیچ شیرهای برقی از چند دور سیم که به دور یک هسته پیچیده شده‌اند تشکیل شده است این هسته از نوع میان‌تهی است و درست به اندازه میله‌ای که در وسط آن قرار می‌گیرد ساخته شده است. سیم‌پیچها به منظور حفاظت در برابر گرد و غبار و حرارت در محفظه‌ای از جنس اپکسی قرار داده شده‌اند و دو رشته سیم به منظور برقراری ارتباط با خارج از این محفظه بیرون آمده است. در هنگام تحریک شدن سیم‌پیچ یک میدان مغناطیسی قوی در اطراف ان ایجاد می‌شود که باعث کشیده شدن میله تا وسط آن می‌شود.شیرهای برقی در انواع مختلف AC , DC قابل تهیه هستند. شیرهای برقی برای کنترل جریان هوا، آب، گازهای ساکن، شیر، روغن‌های سبک و دیگر سیالات ساخته شده‌اند.

رله‌ها، کنتاکتورها و راه‌اندازهای موتور:
محدوده وسیعی از وسائل کنترل‌کننده در سیستمهای کنترلی عبارتند از: رله‌ها، کنتاکتور و راه‌اندازهای موتور در یک سیستم کنترلی قسمتهای مختلفی با هم همکاری می کند تا کنترل یک سیستم پیچیده امکان‌پذیر باشد مانند سوئیچ‌های محدود کننده، سوئیچ‌های بدون تماس و سوئیچ‌های نوری که تمام انها به وسیله کابل به هم مرتبط شده‌اند و در نهایت پس از انجام عملیاتی بر روی علائم فرستاده شده توسط آنها یک عملگر مثل رله‌ یا کنتاکتور یا راه‌انداز موتور را فعال می‌کنند رله‌ها و کنتاکتورها و راه‌اندازهای موتور تا حد زیادی به هم شباهت دارند زیرا تمام آنها دارای بوبین محرک هستند که با تحریک آن یکسری اتصالات به هم مرتبط و یکسری از هم جدا می‌شوند. راه‌انداز موتور در واقع یک کنتاکتور است که قسمت محافظ در برابر اضافه بار به ان اضافه شده است. محافظ اضافه بار وظیفه محافظت در برابر جریان اضافی را که از موتور متصل شده به راه‌انداز کشیده می‌شود بر عهده دارد و این قسمت جریان اضافی احتمالی و یا درجه حرارت بالای حد مجاز را حس کرده و فوراً اتصالات خود را قطع می کند و موتور را از زیر بار خارج می‌نماید.

شارژ سه‌فازه صنعتی (لیفت‌تراک)
شارژ سه فازه صنعتی برای شارژ لیفت تارک برق متناوب AC یا همان برق شهر را گرفته و پس از عبور از فیوز به یک ترانس با اتصال ستاره مثلث می‌دهد که خروجی آن نیز به یک برد الکتریکی داده که در نهایت خروجی دو سر مثبت و منفی به ما می‌دهد که برای شارژ لیفت‌تراک می‌باشد و خود لیفت‌تراک نیز از 36 باتری 2 ولتی تشکیل شده که پس از شارژ کامل علامت آن روی نمایشگر روی صفحه شارژ قرار دارد نشان داده می‌شود و شارژ شدن آن نیز به دو صورت با جریان ثابت و یا معمولی صورت می‌گیرد.
موتور دو سرعته(دالاندر) با استفاده از دو موتور یکی با سرعت کم و دیگری با سرعت زیاد:
در این نوع موتور (دالاندر) به علت سختی کار سیم پیچی و هزینه آن ما بدین صورت استفاده می‌کنیم که از دو موتور سه‌فاز یکی با دور 1500R.P.M و دیگری با دور 3000R.P.M بطوری که یک محور (شفت) از رتور هر دو موتور عبور کرده و ما نیز اینک دو موتور M2 , M1 داریم و زمانی که احتیاج به دور کم داریم موتور M1 را استارت می‌کنیم و زمانی که با سرعت بیشتر نیاز داریم موتور M1 را از مدار خارج کرده و موتور M2 را وارد مدار می‌سازیم و دستگاه مورد نظر با سرعت بیشتری به گردش درمی‌آید و این موتور دو سرعته در سالن پنیر گودا بر روی یکی از دستگاهها نصب بوده است.

حشره‌کش(صنعتی):
این دستگاه همانند لامپهای فلورسنت می‌باشد با این تفاوت که علاوه بر چوک مهتابی استارت و لامپ برای ایجاد روشنایی نیز از یک ترانس فزاینده و رگلولاتور ولتاژ(برد الکتریکی) و تعدادی میله‌های آهنی که به ترتیب یکی در میان دارای ولتاژ مثبت و منفی می باشد و ولتاژ بین میله‌ها نیز حدود 0 تا 1000 ولت می‌باشد و حشره‌ها و پشه‌ها برای نزدیک شدن به روشنایی لامپ فلورسنت که در دو طرف میله قرار دارد به این میله‌های آهنی دارای ولتاژ برخورد کرده و کشته می‌شود این سیستم حشره کش در سالن‌های بزرگ برای از بین بردن حشره ها استفاده می‌گردد.
فتوسل:
فتوسل وسیله‌ای است که نسبت به نور حساس بوده و با برخورد شعاعهای نوری با صفحه آن از خود ولتاژی تولید می‌کند و از تولید این ولتاژ می‌توان رله‌ای را بکار انداخت که مداری را قطع یا وصل کند.
از فتوسل معمولاً برای خاموش و روشن کردن اتوماتیک لامپهای معابر استفاده می‌شود.
طرز کار ان بدین صورت است که وقتی روز است فتوسل ولتاژی را تولید می‌کند که این ولتاژ تولیدی به رله‌ای فرمان می‌دهد که مدار روشنایی معابر را قطع کند. با تاریک شدن هوا چون نوری وجود ندارد فتوسل دیگر ولتاژی تولید نمی‌کند و جریانی به رله نمی‌رسد که دستور قطع لامپهای معابر را بدهد در نتیجه لامپهای معابر روشن می‌شود به همراه فتوسل یک تقویت کننده وجود دارد که تغییرات جریان در اثر نور را تقویت و رله را بکار می‌اندازد.

ژاک:
ساختمان داخلی ژاک که از دو قسمت ژاک نر و ماده تشکیل شده است همانند (پریز برق و دوشاخه) ژاک در مدلهای مختلف چهارشاخه که از سه فاز MP , R.S.T پنج شاخه و غیره تشکیل شده است طریقه نصب ما ورودی را به ژاک ماده می‌دهیم و خروجی را نیز می‌توانیم از ژاک نر بگیریم.

پرده هوا:

پرده هوا که در ورودی سالنها نصب می‌گردد و برای جلوگیری از ورود حشره و غیره به داخل می‌گردد و بطوری می‌باشد که دارای دو موتور سه فاز و گاهی سه موتور که یک محور از وسط آنها گذشته و پره‌هایی نیز به محور متصل می‌باشد.

منبع